Η κάθε νέα χρονιά αναπτερώνει ελπίδες, θέτει καινούρους στόχους, ανανεώνει τα όνειρα μας αλλά πάνω απ' όλα μας θυμίζει πως ο χρόνος, ο μήνας, η εβδομάδα, η μέρα, η ώρα, το λεπτό... περνάνε και είναι πλεόν σίγουρο πως δεν ξαναγυρνάνε.

Η κάθε νέα χρονιά είναι ανάγκη για τον καθένα μας, μια ανάγκη να πραγματευθεί με τον εαυτό του το τί τον περιμένει... μια ανάγκη να μην επαναλάβει όσα μπορεί να τον δυσαρέστησαν την προηγούμενη χρονιά ... μια ανάγκη να συνειδητοποιήσει πως ο χρόνος περνάει...

Για μένα η νέα μου αυτή χρονιά είναι ένας νέος πήχυς, ένας νέος ορίζοντας, μια θάλασσα που αναμένει να κατακτηθεί και να κατακτήσει. Ελπίζω για όλους η κάθε χρονιά να έχει τη δική της σημασία...τη δική της διάσταση... τη δική της ονειρεμένη πορεία. Καλό ταξίδι στο νέο έτος....

Ανάγκες εργαζομένων και κίνητρα στην απασχόληση

Επικρατεί η άποψη πως βασικό κίνητρο για παρότρυνση των εργαζομένων είναι η οικονομική ανταμοιβή είτε με αύξηση του μισθού είτε με φιλοδώρημα. Τα κίνητρα που χρειάζονται οι εργαζόμενοι στη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας τους αποτελούν ένα κρίκο της αλυσίδας παραγωγικότητα, απόδοση και ικανοποίηση του ατόμου.

Στα πλαίσια αυτού του τρίπτυχου, σημαντικό είναι να αναγνωρίζεται τί ενθαρρύνει και πώς, έναν εργαζόμενο. Έτσι, το κίνητρο είναι αυτό που ικανοποιεί τις ανάγκες μας. Οι ανάγκες αυτές, σύμφωνα με την πυραμίδα του Maslow, μπορούν να διαχωριστούν στην ανάγκη πραγμάτωσης και εκτίμησης, αλλά και στις κοινωνικές και φυσιολογικές (πρωταρχικές) ανάγκες, καθώς και στην ανάγκη ασφάλειας. Ένας εργαζόμενος έχει ανάγκη να εκτιμάται και να εκτιμά, σε ένα περιβάλλον που του επιτρέπει τη δημιουργικότητα και την επίτευξη στόχων αλλά παράλληλα, του παρέχει ασφάλεια και δυνατότητα σχέσεων με τρίτους.

Κίνητρα προσφέρουν όσες ενέργειες συνδέονται με την εργασία, όπως για παράδειγμα, η ευθύνη, η πρόοδος και η εργασία αυτή καθεαυτή. Σε αντίθεση, οι παράγοντες που απογοητεύουν και αποθαρρύνουν είναι σχετικοί με τις σχέσεις, τον μισθό, την ασφάλεια και τις συνθήκες εργασίας.

Οι θεωρίες των κινήτρων απευθύνονται συνήθως σε εκείνους που πρέπει να παροτρύνουν τους εργαζόμενους, δηλαδή στα ανώτερα στελέχη, οι οποίοι με την σειρά τους εκπληρώνουν τις δικές τους ανάγκες. Έχοντας αυτά υπόψη, κίνητρο για τον εργαζόμενο είναι να βρίσκει νόημα στην εργασία του, να αισθάνεται υπεύθυνος και να είναι γνώστης των αποτελεσμάτων της προσωπικής του συμβολής. Γι’αυτό και το κίνητρο δεν μπορεί να περιορίζεται πάντα σε χρήματα, αλλά να αποτελεί μια δυναμική διεργασία, σε ένα περιβάλλον όπου η εργασία μπορεί να αποτελέσει από μόνη της το βασικό κίνητρο απόδοσης.

(Φιλελεύθερος, 28/12/08)

Το ανθρώπινο δυναμικό ως πυλώνας ανάπτυξης

Σε μια εποχή όπου η τεχνολογία αποτελεί ένα βασικό μοχλό ανάπτυξης, δεν παραγκωνίζεται η ύπαρξη του ανθρώπινου δυναμικού, ή όπως συνηθίζεται να χρησιμοποιείτε στην αγγλική, το human resources.

Ανθρώπινο δυναμικό μπορεί να έχει την έννοια του ανθρώπινου κεφαλαίου, αλλά ακόμη και τη λογική όπως αυτή διαδόθηκε τα τελευταία χρόνια, ως ένα βασικό τμήμα επιχειρήσεων και οργανισμών. Το τμήμα, δηλαδή, εκείνο που αναλαμβάνει θέματα σχετικά με διορισμούς, προαγωγές, εκπαιδεύσεις και ότι άλλο περιλαμβάνεται στη σχέση μεταξύ του εργαζόμενου και της επιχείρησης. Στα πλαίσια της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν κάποιοι βασικοί άξονες ανάπτυξης. Αν θεωρήσουμε ότι ο οργανισμός είναι μια οντότητα με κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους, ξεκάθαρα διαμορφωμένους, η διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού είναι εκείνη που θα θέσει σε ισχύ τους στόχους αυτούς μέσω της ‘εκμετάλλευσης’ του υπάρχοντος κεφαλαίου.

Ο οργανισμός λειτουργεί σε ένα περιβάλλον που δέχεται επιδράσεις τόσο από την κοινωνική και τη φυσική δομή, όσο και από την τεχνολογία και τον πολιτισμό. Η διεύθυνση του ανθρώπινου δυναμικού οφείλει να διαχειριστεί τα άτομα και την εργασία τους στα πλαίσια του οργανισμού, χτίζοντας ένα σύνολο γνώσεων και δραστηριοτήτων. Γερμανός κοινωνιολόγος ανέφερε πως, η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού δημιουργεί μια προστιθέμενη αξία. Η αξία αυτή μπορεί να μεταφραστεί ως τρόπος παραγωγής ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και υψηλότερης απόδοσης του οργανισμού.

Έστω κι αν είναι σε κάποιο βαθμό αντιφατικές οι λέξεις πόροι και άνθρωπος, η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού προσβλέπει να ελκύσει τα καλύτερα ‘κεφάλαια’ και να δημιουργήσει τέτοιες συνθήκες εργασίας όπου να μπορέσουν να πετύχουν τη μέγιστη δυνατή απόδοση τους. Βασική επιδίωξη της διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού είναι η ενσωμάτωση των εργαζομένων στον οργανισμό, ως κινητήριος μηχανισμός για την κερδοφορία και την υγιή ανάπτυξη του οργανισμού.

(Φιλελεύθερος, 21/12/2008)

Εργασιακό περιβάλλον φιλικότερο προς τον άνθρωπο (Μέρος Β’)

Πέρα από τις παθήσεις και ατυχήματα που μπορούν να προκύψουν από την έλλειψη ρυθμίσεων ασφάλειας και υγείας στην εργασία, συχνό φαινόμενο αποτελούν και τα διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα.

Μικρές ή μεγάλες ’πινελιές’ προστασίας μπορούν να ανατρέψουν τις αρνητικές συνέπειες της καθιστικής και πολύωρης μονότονης εργασίας. Η ορθή ρύθμιση του φωτισμού, ο καλός εξαερισμός του χώρου, η αποφυγή των δυνατών ήχων είναι συνθήκες που πρέπει να θεωρούνται απαραίτητες στο εργασιακό περιβάλλον.

Ο εργοδότης οφείλει να είναι τυπικός απέναντι στον εργαζόμενο, παρέχοντας του όσες διευκολύνσεις χρειάζονται, όπως εργονομικά καθίσματα, προστατευτικά στις οθόνες των υπολογιστών και άλλα, ώστε να μπορεί να διεκπεραιώνει καλύτερα την εργασία του. Επιπλέον, σημαντικό είναι να δίνεται ο απαραίτητος χρόνος στον εργαζόμενο να κάνει μικρές παύσεις από την εργασία του. Γενικότερα, συστήνεται όπως κάθε 45 λεπτά καθιστικής εργασίας πρέπει να συνοδεύονται από 5 λεπτά παύσης.

Πέρα των πιο πάνω, ιδιαίτερη σημασία έχει το κάθισμα να είναι με χερούλια στο πλάι ώστε να στηρίζονται τα χέρια ή ακόμα, κάτω από τα γραφεία να βρίσκονται υποπόδια για να μην επιβαρύνονται τα πόδια κατά τη διάρκεια της καθιστικής εργασίας.

Το εργασιακό περιβάλλον αποτελεί για τους πλείστους εργαζόμενους το χώρο όπου διανύουν σχεδόν το ένα τρίτο της ημέρας τους. Είναι σίγουρο πως ο εργοδότης δεν μπορεί πάντα να επενδύει για όλες τις ’μικροπολυτέλειες’ που θα προσφέρουν στον εργαζόμενο ένα φιλικότερο περιβάλλον. Είναι επίσης σίγουρο, πως όσο καλύτερα διαμορφωμένος είναι ο εργασιακός χώρος, τόσο καλύτερη θα είναι τόσο η απόδοση όσο και η διάθεση για προσφορά του εργαζόμενου. Οι τέσσερις τοίχοι ενός γραφείου είναι συχνά ανιαροί και βαρετοί, κουράζοντας τον ’ένοικο’ τους, γι’ αυτό και η παραμικρή νότα διευκόλυνσης μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας.

(Φιλελεύθερος 14/12/2008)

Εργασιακό περιβάλλον φιλικότερο προς τον άνθρωπο (Μέρος Α')

Στα πλαίσια της ασφάλειας και υγείας στην εργασία, ο εργοδότης αλλά και ο ίδιος ο εργαζόμενος είναι απαραίτητο να διαμορφώσουν τον εργασιακό τους χώρο, με τρόπο ώστε να επικρατούν οι κατάλληλες συνθήκες εργασίας.

Οι κίνδυνοι που συντρέχουν σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, ή σε ένα χώρο γραφείου και σε εργοστασιακές εγκαταστάσεις, είναι διαφορετικοί. Ο υπάλληλος ο οποίος βρίσκεται σε γραφείο, δεν κινδυνεύει τόσο από εργατικό ατύχημα αλλά περισσότερο από παθήσεις που θα προκληθούν λόγω της πολύωρης ακαμψίας και στασιμότητας του. Σε ένα γραφείο είναι δυνατό να προνοηθούν διάφορες μικρές ‘διευκολύνσεις’ ούτως ώστε ο χώρος να είναι πιο εργονομικός.

Σημαντικό ρόλο έχει, κατ’ αρχήν, η φωτεινότητα του χώρου, λαμβάνοντας υπόψη το φυσικό φως που εισέρχεται από τα παράθυρα αλλά και το τεχνητό φως από λαμπτήρες. Απαραίτητες είναι οι κουρτίνες ούτως ώστε τις στιγμές που η φωτεινότητα είναι έντονη, να ελέγχεται αναλόγως. Όσο για τις λάμπες που υπάρχουν εντός του χώρου, καλό είναι να μην υπάρχει αντανάκλαση σε οθόνες υπολογιστών, να έχουν φωτεινότητα που να μη κουράζει το ανθρώπινο μάτι και να μην παρουσιάζουν φθορές, όπως το τρεμούλιασμα στις λάμπες φθορίου.

Ταυτόχρονα, ο κάθε ένας χρειάζεται να ρυθμίζει την οθόνη του υπολογιστή του (αν χρησιμοποιεί), ώστε να έχει τη κατάλληλη φωτεινότητα για να γίνεται η χρήση αυτού ορθολογικά. Πέρα όμως από την οθόνη, το πληκτρολόγιο πρέπει να έχει μια μικρή κλίση για να μη ταλαιπωρείται ο καρπός του χεριού, και το ποντίκι να είναι πάντα στη πλευρά που βολεύει τον χρήστη ανάλογα με τον αν είναι αριστερόχειρας ή δεξιόχειρας. Η οθόνη του υπολογιστή είναι σημαντικό να βρίσκεται στην ευθεία των ματιών, κυρίως για την αποφυγή παθήσεων στον αυχένα.

Πλήρωση κενών θέσεων μέσω συνεντεύξεων

Η συνέντευξη αποτελεί την πλέον διαδεδομένη μορφή αξιολόγησης δίνοντας την ευκαιρία στον εργοδότη να έχει μια προσωπική επαφή με τον υποψήφιο. Ο τελευταίος θα κληθεί να απαντήσει σε ένα συνδυασμό ερωτήσεων, που θα διευκολύνουν τον εργοδότη να κρίνει εάν είναι ο κατάλληλος. Η συγκεκριμένη μέθοδος λειτουργεί, κυρίως, στη βάση των εντυπώσεων που θα δημιουργηθούν στα λίγα λεπτά που ο υποψήφιος έχει στην διάθεσή του.

Διαδεδομένα είδη συνεντεύξεων μπορούν να θεωρηθούν οι ‘παραδοσιακές’ συνεντεύξεις και αυτές που βασίζονται στα προσόντα. Στις πρώτες περιλαμβάνονται οι ‘καθοδηγούμενες’, ‘ημικαθοδηγούμενες’ και ‘μη καθοδηγούμενες’ συνεντεύξεις. ‘Καθοδηγούμενες’ είναι αυτές στις οποίες οι ερωτήσεις είναι συγκεκριμένες, ξεκάθαρα συνδεδεμένες με το βιογραφικό σημείωμα του υποψήφιου και χωρίς δυνατότητες απόκλισης απ’ αυτά τα πλαίσια. ‘Ημικαθοδηγούμενες’ θεωρούνται οι συνεντεύξεις που επιτρέπουν μερική ελευθερία στον υποψήφιο και ο εξεταστής προσπαθεί να προκαλέσει τον εξεταζόμενο με ερωτήσεις που αναδεικνύουν κάποια προσωπικά του χαρακτηριστικά. ‘Μη καθοδηγούμενες’ είναι εκείνες που επικεντρώνονται εξ ολοκλήρου στον υποψήφιο και συνήθως δεν χρησιμοποιούνται από εταιρείες καθώς δεν μπορούν να ‘προβλέψουν’ τις δυνατότητες του υποψήφιου.

Ένας εργοδότης μπορεί επίσης να επιλέξει την συνέντευξη που βασίζεται στα προσόντα (competency based) του υποψήφιου, είτε σε μορφή που επικεντρώνεται σε ερωτήσεις αναφορικά με ένα, υποθετικό ή μη, περιστατικό στον χώρο εργασίας, ή ερωτήσεις σχετικές με την προηγούμενη απασχόληση του υποψήφιου.

Ως ολοκληρωμένη και αποδοτική συνέντευξη χαρακτηρίζεται εκείνη που δίνει τη δυνατότητα στον εργοδότη να ‘ανακαλύψει’ όσα περισσότερα για τον υποψήφιο. Αυτό είναι εφικτό όταν ο εργοδότης, σε σύντομα χρονικά πλαίσια, συνδυάσει ερωτήσεις βασισμένες στο βιογραφικό σημείωμα και ερωτήσεις σχετικές με περιστατικά εργασίας (αν έχει δουλέψει στο παρελθόν) που του επιτρέπουν να αξιολογήσει τον τρόπο σκέψης και αντίδρασης του υποψήφιου.

Μέθοδοι Αξιολόγησης υποψηφίων για πρόσληψη (μέρος Β’)

Τα Assessment Centers θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ένας μικρόκοσμος του χώρου εργασίας. Επιτυχημένα, είναι αυτά που θα μπορέσουν να αποτυπώσουν την επαγγελματική και εργασιακή πραγματικότητα του οργανισμού. Έτσι, και ο υποψήφιος όταν κληθεί να αξιολογηθεί χρειάζεται να έχει προετοιμαστεί ανάλογα, ξεκινώντας από τις πληροφορίες που αφορούν τον οργανισμό.

Ο υποψήφιος, εξαρχής λαμβάνει ένα ρόλο, εκείνον του εργαζόμενου στην επιχείρηση, διότι η αξιολόγηση του θα βασιστεί στις αντιδράσεις του μέσα στο ‘εικονικό’ εργασιακό χώρο. Ανάλογα με τη θέση εργασίας, οι εξεταστές ψάχνουν, πέρα από την κριτική σκέψη και την επιχειρηματολογία, τον επικοινωνιακό λόγο, το πνεύμα συνεργασίας που διαθέτει ο υποψήφιος και την αξιολόγηση της επιρροής του στο εργασιακό περιβάλλον.

Ο υποψήφιος χρειάζεται να παραμένει διαρκώς συγκεντρωμένος, ώστε να μπορέσει να αποδείξει πως είναι το κατάλληλο άτομο για τη θέση που διεκδικεί. Πλεονέκτημα θα έχει ο υποψήφιος που θα μπορέσει να είναι ο εαυτός του, χωρίς να υπερβάλει και θα καταφέρει να προβάλει μιαν ηγετική εικόνα, με πάθος για τη δουλειά, ελεγχόμενο άγχος και ικανότητα σε δημόσια επικοινωνία.

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά δεν είναι σύνηθες να απαιτούνται από άτομα που ενδιαφέρονται για θέσεις εισαγωγικής βαθμίδας. Ένα άτομο μπορεί να ‘πληροί’ τις προϋποθέσεις για τη διαδικασία αξιολόγησης όταν έχει ένα ακαδημαϊκό υπόβαθρο ή μια ανάλογη προϋπηρεσία που να του έχει προσφέρει γνώσεις για το εργασιακό περιβάλλον. Στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες, τα Assessment Centers, αποτελούν το ύστατο στάδιο της αξιολόγησης, δηλαδή, έπονται μιας ατομικής συνέντευξης για ‘φιλτράρισμα’ των υποψηφίων.

Αυτή η μέθοδος αξιολόγησης δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Κύπρο. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια δύσκολη διαδικασία, η οποία όμως μπορεί να αποτελέσει μια ουσιαστική πρόκληση τόσο για τον οργανισμό, όσο και για τους υποψηφίους.

Μέθοδοι αξιολόγησης υποψηφίων για πρόσληψη

Μεγάλες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ποικίλες, σύγχρονες μεθόδους αξιολόγησης του εν ενεργεία προσωπικού τους και των υποψηφίων για πρόσληψη. Κάτι τέτοιο ισχύει πλέον και στη χώρα μας, με αρκετές περιπτώσεις λανθασμένων εφαρμογών.
Ο λόγος γίνεται για τα Assessment Centers. Είναι μια μέθοδος αξιολόγησης υποψηφίων για πρόσληψη ή για προαγωγή ανώτερων στελεχών επιχειρήσεων, όχι όμως για πρόσληψη ατόμων σε χαμηλές ή εισαγωγικές βαθμίδες. Η εν λόγω μέθοδος προσφέρει αξιόπιστα αποτελέσματα αλλά δεν προορίζεται για όλους τους εργοδότες καθώς αποτελεί μια χρονοβόρα και δαπανηρή ‘επένδυση’.
Περί τίνος ακριβώς πρόκειται; Μια ομάδα βαθμολογητών εξετάζει τους υποψήφιους με μια σειρά ασκήσεων όπως το ‘παιχνίδι ρόλων’, η ομαδική συνέντευξη, οι προσομοιώσεις καταστάσεων εργασίας κοκ. Σκοπός αυτής της πληθώρας ασκήσεων είναι να αξιολογηθεί η κριτική σκέψη, η επιχειρηματολογία και η ανάλυση, καθώς και ο τρόπος λήψης αποφάσεων με βαθμό επικινδυνότητας. Ο κάθε εξεταστής βαθμολογεί έναν εξεταζόμενο, αλλά τα προσόντα και οι ικανότητες του ατόμου αξιολογούνται από μια σωρεία ασκήσεων.
Η επιτυχία των Κέντρων Αξιολόγησης, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την οργανωτική προετοιμασία της επιχείρησης. Ο εργοδότης πρέπει να κάνει την κατάλληλη προετοιμασία ξεκινώντας από τον προσδιορισμό των αναγκών και καθηκόντων της θέσης εργασίας. Ακολούθως, χρειάζεται η σωστή επιλογή των εξεταστών και της διαδικασίας αξιολόγησης.
Τα κέντρα αυτά είναι σε θέση να παρέχουν και να ‘προβλέπουν’, μεσοπρόθεσμα, την απόδοση και τις ικανότητες του κάθε υποψήφιου. Η μέθοδος αυτή, προσφέρει, μεν, αξιολογήσεις με θετικές προβλέψεις, αλλά παράλληλα, μετά το πέρας των εξετάσεων κάποια στελέχη αποθαρρύνονται από τη μη επιλογή τους στην επιδιωκόμενη θέση. Κατ’ επέκταση, ο εργοδότης πρέπει να κάνει τις ανάλογες προετοιμασίες πριν τις αξιολογήσεις και να λαμβάνει υπόψη την ανάγκη για τόνωση του ηθικού των στελεχών του.

Πες μου το φύλο σου, να σου πω το μισθό σου

Στην αγορά εργασίας, οι μεταβλητές για καθορισμό των μισθών καθώς και των εργασιακών δομών που υπάρχουν, είναι δύσκολο να απλοποιηθούν για να γίνουν πιο κατανοητά φαινόμενα όπως η ανισομισθία μεταξύ αντρών και γυναικών. Σ’ ένα, όμως υποθετικό σενάριο, όπου μία γυναίκα και ένας άντρας έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά ανθρωπίνου δυναμικού – εκπαίδευση, διπλώματα, αρχαιότητα – ο εργοδότης ποιον θα επιλέξει;

Στις έρευνες που έχουν προηγηθεί η ανισομισθία αναλύθηκε περισσότερο από μία οπτική κυρίως οικονομική. Μια ανάλυση που διαχωρίζεται σ’ένα κομμάτι εξηγήσιμο, βασισμένο σε οικονομικούς παράγοντες, και σ’ένα κομμάτι μη εξηγήσιμο, μικρότερο από το πρώτο, βασισμένο στην άμεση και έμμεση διάκριση.

Η ‘επιλογή’ των γυναικών να συγκεντρώνονται σε θέσεις ημι-απασχόλησης, η μειωμένη επαγγελματική επένδυση των γυναικών, ο διαχωρισμός γυναικείων και αντρικών επαγγελμάτων, καθώς και η παρουσία των γυναικών σε χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας ή των αντρών στη κορυφή της ιεραρχίας, αποτελούν τις βασικές γραμμές της οικονομικής επεξήγησης των μισθολογικών διαφορών. Η ανισομισθία έχει αναλυθεί ποικιλοτρόπως από την οικονομική της σκοπιά, δίνοντας έτσι μάλλον μια ‘μονόπλευρη’ εξήγηση του φαινομένου.
Η κατανόηση του μισθολογικού χάσματος θα ήταν πιο ολοκληρωμένη αν συμπεριλάμβανε και μια λογική περισσότερο κοινωνιολογική. Οι δομές της κοινωνίας μας, όπου αναπτύσσεται και η αγορά εργασίας, δεν είναι απλό να εξηγηθούν μόνο από θεωρίες και αριθμούς. Σε μια κοινωνία σχετικά παραδοσιακή, όπως αυτή της Κύπρου, είναι σημαντικό, να αναγνωρίσουμε πως οι επιλογές των ατόμων, η εκτίμηση που λαμβάνουν και οι σχέσεις μεταξύ των δυο φύλων, επηρεάζουν και τη θέση του καθενός στην αγορά εργασίας. ‘Πατριαρχικές’ λογικές, υποτίμηση της γυναίκας και των ικανοτήτων της, ανωτερότητα του άντρα, είναι χαρακτηριστικά που ακόμα υφίστανται. Η ενδυνάμωση της γυναικείας εργασίας στηρίχθηκε κυρίως στην επέκταση της ημι-απασχόλησης, σε μια περίοδο όπου ο άντρας ήταν ακόμα ο ‘πάτερ φαμίλιας’, το σχολείο ήταν καθαρά υπόθεση των αγοριών και το νοικοκυριό μια καθαρά γυναικεία υποχρέωση. Ο ρόλος της γυναίκας ήταν η αναπαραγωγή και του άντρα, η οικονομική στήριξη της οικογένειας.

Η κοινωνία μας προοδευτικά άρχισε να μετεξελίσσεται, χωρίς όμως να αφήνει πίσω κάποιες αντιλήψεις του παρελθόντος. Σήμερα, αν ο εργοδότης επιλέξει τον άντρα αντί της γυναίκας είναι, τελικά, λόγω διαφοράς παραγωγικότητας ή μία έμμεση διάκριση εις βάρος της γυναίκας; Η απλοποίηση ενός τέτοιου φαινομένου δεν χρησιμεύει. Η γυναίκα υπολογίζεται ότι θα εμφανίσει μειωμένη παραγωγικότητα λόγω πιθανής μητρότητας και διακοπών σταδιοδρομίας. Από την άλλη, αν η γυναίκα είναι ‘αιχμάλωτη’ μόνο στο ρόλο της μητέρας, υποδεέστερη από τον άντρα, πως μπορούμε να μιλάμε για ισότητα ευκαιριών;

Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία καθορίζεται πολύ συχνά από στερεότυπες απόψεις των αντρών αλλά και των ίδιων των γυναικών. Η γυναίκα χαρακτηρίζεται ως λιγότερο ανταγωνιστική, λιγότερο ικανή να αντεπεξέλθει στο εργασιακό περιβάλλον, με αποτέλεσμα να βρίσκεται σε μικρότερη αναλογία σε υψηλόβαθμες θέσεις απ’ότι οι άντρες. Αντιθέτως, οι άντρες είναι πιο επιθετικοί, άξιοι και ανταγωνιστικοί για τις θέσεις εργασίας κυρίως στους επιστημονικούς και τεχνικούς τομείς. Αυτές είναι απόψεις που χτίστηκαν στο παρελθόν αλλά εξακολουθούν να διαιωνίζονται μέχρι και σήμερα.

Η ανάπτυξη της γυναικείας εργασίας μας φέρνει μπροστά σ’ένα φαινόμενο καθυστέρησης της γέννησης του πρώτου παιδιού ή μείωσης γενικά των παιδιών σε κάθε οικογένεια. Παρουσιάζεται επίσης το φαινόμενο όπου οι γυναίκες που ανεβαίνουν τα σκαλιά της ιεραρχίας, εμφανίζονται πιο ‘ανδροπρεπείς’, ούτως ώστε να μπορέσουν να διατηρηθούν στη θέση τους, να λαμβάνονται υπόψη και να μπορούν να αντεπεξέλθουν σ’ένα περιβάλλον ανδροκρατούμενο και απαιτητικό. Η κοινωνία μας αποτελούμενη από αλληλένδετους κρίκους, εξελίσσεται μεν σταδιακά, αλλά είναι σημαντικό να υπολογίσουμε ποιες θα είναι οι ‘παράπλευρες απώλειες’. Η συμφιλίωση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής στο παρόν στάδιο αποτελεί το βασικότερο βήμα για μείωση της ανισομισθίας καθώς και για αλλαγή πλεύσης της γυναικείας εργασίας.

11η εντολή: μην απέχεις

11η Εντολή: Μην απέχεις.
Εδώ ο κόσμος χάνεται και εμείς ασχολούμαστε κατά πόσο θα ασκηθούν κυρώσεις σε όσους δεν προσήλθαν στις κάλπες για να ψηφίσουν στις δημοτικές εκλογές. Η αποχή από τις εκλογές θεωρείται παράπτωμα και εγώ σας ερωτώ τότε, γιατί το δικαίωμα του εκλέγειν γίνεται υποχρέωση; Από τη μία οραματιζόμαστε μια κοινωνία με ενεργούς πολίτες που να εκφράζουν την άποψη τους και να μη μένουν αδρανείς στα κυπριακά τεκταινόμενα και από την άλλη απειλούνται με κυρώσεις όσοι έπραξαν αυτό που τους αντιπροσωπεύει ή και τους βολεύει περισσότερο.
Οι κυρώσεις αυτές μάλλον μοιάζουν με ένα κυνήγι φαντασμάτων ενώ ένα ξεκάθαρο μήνυμα αναβοσβήνει στην οθόνη της κυπριακής κοινωνίας. Ο πολίτης απαξιώνει πλέον τις μακρόχρονες προεκλογικές εκστρατείες και τα ουτοπικά ‘θα’ των μελλοντικών πολιτικών που φιγουράρουν σε κάθε γωνιά των πόλεων. Οι κοκορομαχίες, που λαμβάνουν χώρα στους τηλεοπτικούς μας δέκτες καθημερινά για το ποιος έχει περισσότερο ή λιγότερο δίκιο, δεν επιτρέπουν στον απλό πολίτη να κατανοήσει το βαθύ στοχασμό (αν υπάρχει) του κάθε πολιτικού.
Και θέτω τον εξής προβληματισμό. Μήπως ο πολύς λαϊκισμός και οι ακατάπαυστοι αγώνες να εξωραϊστεί η διαδικασία των εκλογών οδηγούν στα αυξημένα πλέον φαινόμενα της αποχής; Ο νέος απόφοιτος θέλει ευκαιρίες εργασίας, ο φορολογούμενος αναζητεί που επενδύονται οι κόποι του, ο ασθενής επιθυμεί ένα σύστημα υγείας που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του, οι μαθητές ψάχνουν κίνητρα για το μέλλον τους και ο κάθε ένας από εμάς θέλει να έχει τα οφέλη που μια καλά οργανωμένη κοινωνία μπορεί και πρέπει να χορηγεί. Και εσείς τους θυμάστε όλους μόνο στους προεκλογικούς σας λόγους, με τα ‘θα’ να παρελαύνουν σημαιοστολισμένα και περήφανα λες και επιστρέφουν νικητές με λάφυρα από τη μάχη.
Αν το ‘δικαίωμα’ του εκλέγειν παραμείνει υποχρέωση, τότε πρέπει οι πολιτικοί να διαπραγματευτούν τα επικοινωνιακά τους μέσα. Είναι λογικό κάποιοι να προτιμούν να επιστρατεύσουν τους φίλους και να πάνε για ένα καφεδάκι, αντί να μπουν σε σκέψεις για το τι θα ψηφίσουν. Καμία ενοχή δε βαρύνει τη συνείδηση τους διότι απλά επιλέγουν να απέχουν, διότι δεν θεωρούν υποχρέωση τους να προσέλθουν στις κάλπες, διότι ίσως αυτό τους αντιπροσωπεύει.
Ήδη τελείωσαν οι βουλευτικές και οι δημοτικές εκλογές και τα όργανα άρχισαν πάλι, διότι οι προεδρικές καταφθάνουν. Κάντε και εσείς ένα break όπως λέμε αγγλιστί και άστε τον καθένα να συλλογιστεί. Ετοιμαστείτε και εμείς εδώ είμαστε δε χανόμαστε. Περιμένουμε να σας δούμε και πάλι περίτρανους να μας δηλώνετε τα όνειρα και τα οράματα που έχετε για αυτό τον τόπο. Αλλά μη ξεχνάτε πως αν θα σας αντέξει αυτή η ‘σκηνή’ θα φανεί στο χειροκρότημα και όχι με απειλές για κυρώσεις που θα επιβληθούν στον κάθε ένα που επέλεξε, μέσα σε αυτό το δημοκρατικό καθεστώς που ζούμε, να απέχει. Διότι πολύ απλά είναι δικαίωμα του καθενός να επιλέγει αυτούς που τον αντιπροσωπεύουν και πλέον κάποιοι ηχηρά επαναστατούν. Η αποχή είναι μια υπενθύμιση πως χρειαζόμαστε όλοι μια αλλαγή. Δεν είναι πολιτική έκφραση και δε πρέπει να γίνει καθημερινή συνήθεια. Αλλά αν δεν επέλθει η αλλαγή τότε η αποχή θα γίνει μια μόνιμη βουβή διαδήλωση.

Για να μην ξεχνιόμαστε

Για να μην ξεχνιόμαστε.
Μετά από πολλούς μήνες κι ενώ αποτελούσε κοινό μυστικό η έλλειψη νερού στα φράγματα μας, φθάσαμε σε σημείο να μιλάμε ξανά για περικοπές και για το πρόβλημα λειψυδρίας που υπάρχει στη Κύπρο. Ένα πρόβλημα που χρονολογείται ήδη από το παρελθόν αλλά παραμένει κλεισμένο σ’ένα ντουλάπι και παίρνει αναβολή στην αναβολή. Ένα γεγονός που έρχεται μόλις λίγους μήνες μετά από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού όπου ‘θρηνήσαμε’ πολύ πράσινο και καθαρό αέρα.

Αλλά εμείς συνεχίζουμε τη καθημερινότητα μας ακάθεκτοι. Εξακολουθούμε να ‘εκμεταλλευόμαστε’ τη φύση και τα αγαθά της (όσα είναι διαθέσιμα, φυσικά, σ’ένα νησί όπου το καλοκαίρι έχει ξεκινήσει από το Μάρτιο) με μια μανία λες και δε θα υπάρξουν επόμενες γενεές. Επικρατεί ένας ‘εγωιστικός’ περιβαλλοντικός καταναλωτισμός χωρίς να μας καίγεται καρφί για το μέλλον. Οι βεράντες πρέπει να αστράφτουν από καθαριότητα, τα σπίτια πρέπει να είναι φωταγωγημένα, ο υπολογιστής και η τηλεόραση να είναι σε πολύωρη ‘stand by’ κατάσταση. Έτσι είμαστε και σ’ όποιον αρέσουμε.

Ενώ σε άλλες χώρες υπάρχουν και επικροτούνται διάφορες πρακτικές περιβαλλοντικής προστασίας, εμείς έχουμε τους κάδους ανακύκλωσης (όσοι έχουν παραμείνει) άδειους, και κρατάμε τις πλαστικές σακούλες με τις ντουζίνες φεύγοντας από τις υπεραγορές. Ενώ στην Ελλάδα βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο η διαδικασία για μείωση των πλαστικών σακουλών, εμείς παραμένουμε πιο ‘παραδοσιακοί’. Πρακτικές οικολογικής συνείδησης υπάρχουν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και παράλληλα υπάρχουν ποινές για όσους δε συμμορφώνονται μ’ αυτές.

Θέλοντας την Κύπρο ένα πραγματικό ευρωπαϊκό κράτος, είναι καιρός έστω σε μικρά και καθημερινά πράγματα να ευαισθητοποιηθούμε. Κάδοι ανακύκλωσης θα έπρεπε να υπάρχουν σε όλες τις γειτονιές (χαρτί, γυαλί και πλαστικό) και η χρήση πλαστικών σακουλών θα έπρεπε ν’αποτελεί παρελθόν. Λύσεις υπάρχουν πολλές. Παραδείγματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης ακόμα περισσότερα. Δεν είναι αρκετό όμως να τα σκεφτόμαστε. Θα ήταν πολύ πιο αποδοτικό αν τα πράτταμε κιόλας. Οι καιρικές συνθήκες στη Κύπρο είναι πλέον γνωστές και σ’αυτές δε συμπεριλαμβάνονται, δυστυχώς, βροχές που θα μπορούσαν να γεμίζουν επαρκώς τα φράγματα μας. Είναι καιρός να γίνουμε πιο διορατικοί, αφήνοντας τις όποιες αναβολές στην άκρη. Και στη περίπτωση που δεν γνοιαζόμαστε για τους υπόλοιπους, ας σκεφτούμε ποια θα είναι η ‘φυσική κληρονομιά’ που θα αφήσουμε στα δικά μας παιδία και εγγόνια. Το περιβάλλον δεν χρειάζεται εγωισμούς. Πλέον χρειαζόμαστε μια συνειδητοποιημένη καθημερινότητα με απλές πρακτικές. Πρακτικές που δεν επιλύουν το μέγα πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη αλλά τουλάχιστον δεν το μεγεθύνουν περαιτέρω. Μπορεί να μην έχουμε πρόβλημα μεγάλης εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα και η ατμόσφαιρα μας να είναι καθαρότερη από πολλές άλλες χώρες, όμως με μικρά και σταθερά, καθημερινά βήματα μπορούμε να ονομαζόμαστε περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένοι για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε ή καλύτερα να σώσουμε όση φυσική ομορφιά μας έχει απομείνει. Θα μπορούσε αυτό να αποτελέσει την απαρχή για ένα πιο ‘πράσινο’ αύριο. Έτσι απλά για να μην ξεχνιόμαστε.

Κάτι φταίει

Κάτι φταίει.

Η 11η Σεπτεμβρίου έφερε στην μόδα την τρομοκρατία. Μια λέξη που ακούμε πλέον καθημερινά και τρομάζει. Ειδήμονες και μη καθημερινά μας βομβαρδίζουν με προτάσεις για το πώς θ΄αντιμετωπιστεί αυτή την απειλή. Που πήγε όμως η κοινή λογική; Όταν οι ‘εξτρεμιστές μουσουλμάνοι’, όπως πολλοί αποκαλούν τους τρομοκράτες, χτύπησαν την Αμερική, τα βλέμματα στράφηκαν στο κακό που συνέβηκε. Δεν έφταιγαν οι απλοί πολίτες που ανατράπηκε η ζωή τους τόσο ξαφνικά. Τι κάναμε όμως όταν η παντοδυναμία αυτή άρχισε να εκδικείται;
Επικρατεί μια εμπόλεμη κατάσταση, ζωές χάνονται και όλοι κρύβονται πίσω από το δακτυλάκι τους για να μην κατονομάσουν τους ιθύνοντες, για να μην αναλάβουν τις ευθύνες. Είναι εύκολο να μιλάμε γι’ αυτούς που εμφανώς τρομάζουν τον κόσμο με ανορθόδοξα μέσα και ευκολότερο να βάζουμε τους εαυτούς μας στη θέση του θύματος. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως πίσω από τον καθωσπρεπισμό της ‘Δύσης’ κρύβονται συμφέροντα, ή αν προτιμάτε ισχυρά ‘εγώ’. Είναι τόσο καλά καμουφλαρισμένα έτσι ώστε η Αμερική παρουσιάζεται πλέον το θύμα του αιώνα μας.
Οι τρομοκράτες σκοπεύουν στον τρόμο για να γίνει αισθητή η παρουσία τους στο παιχνίδι δυνάμεων με επικρατέστερες Μις Υφήλιος τις ανάγκες και τα καπρίτσια των πανταχού παρόντων. Οι τρομοκράτες τάραξαν τα νερά των πάρε δώσε, κατέκτησαν την προνομιούχα θέση των κακών σ’ ένα κόσμο που δεν διαχωρίζεται ο κακός από τον κάκιστο. Και εμείς για να καταπραΰνουμε τον πόνο μας, επιλέξαμε ως εξιλαστήριο θύμα, τον ‘Άλλο’, τον ‘αδύναμο’. Κοίτα να δεις όμως που αυτός ο αδύναμος θ’αρχίσει να χρησιμοποιεί ραδιενεργά μέσα και εμείς θα παρακολουθούμε λες και είναι Χολιγουντιανή ταινία.
Από τότε που οι Κου Κλουξ Κλαν ‘μάχονταν’ ενάντια του φεντεραλισμού, η τρομοκρατία υπήρχε. Επανήλθε αναδεικνύοντας την Αμερική πρωταγωνίστρια σε θεατρική σκηνή. Θα ήταν σοφότερο οι κυβερνήσεις να σκέφτονται διπλά πριν αφήσουν τις ζωές ανθρώπων στο έλεος των τρομοκρατών. Όταν ο κύριος Μπους δήλωνε συντετριμμένος, ‘γιατί μας χτύπησαν; Είμαστε καλοί άνθρωποι’, θα ήταν ορθότερο να σκεφτεί το Αφγανιστάν, το Ιράκ και πρόσφατα το Λίβανο και ν΄αναλογιστεί παρέα με τον κύριο Μπλερ πότε ήταν η τελευταία απόπειρα για πραγματικό διάλογο με τις χώρες που τόσο θέλουν να διαγράψουν από τον χάρτη.
Στα θρησκευτικά μαθαίναμε ν’ αγαπάμε τον πλησίον μας. Στα μαθηματικά, μάθαμε πως ένα και ένα ισούται με δύο. Οι ισορροπίες και εξισώσεις δεν έχουν πλέον υπόσταση. Οι δυνατοί γίνονται δυνατότεροι και οι αδύναμοι ακόμα πιο αδύναμοι, πάντα με την χείρα βοηθείας των ηγεμονικών κεφαλιών. Καθημερινά παρελαύνουν η ειρήνη, η συνεργασία, ο διάλογος σαν λέξεις δίχως νόημα. Ευτυχώς που υπάρχουν οι καλλιτέχνες και μας θυμίζουν πως η ζωή δεν είναι τόσο κενή, ο ρομαντισμός και η αγάπη ακόμα υπάρχουν, αλλιώς τα βομβαρδισμένα τοπία και οι σύνοδοι κορυφής θα μας καταντήσουν μαριονέτες σε θέατρο σκιών.
Προφανώς η τρομοκρατία δεν θεωρείται τρόπος επαναστατημένων νιάτων. Ούτε οι ύπουλες, εκδικητικές διπλωματίες διαφέρουν σε τίποτα από μια καθημερινή τρομοκρατία, εξαπλώνοντας τον ρατσισμό και καταπατώντας βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Η τρομοκρατία της καθημερινότητας δεν χαρακτηρίζει τον κόσμο που οι γενιές μας θέλουν να ζήσουν. Όταν μιλάμε για διάλογο και υπεράσπιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να κατανοούμε την έννοια και όχι να εξωραΐζουμε τον λόγο μας. Όμορφα λόγια όλοι ξέρουμε να λέμε, αλλά σίγουρα ο κόσμος μας δεν είναι καθόλου αγγελικά πλασμένος.